3 tips om intellectueel eigendom te verdelen binnen een waterstofconsortium
In Nederland zijn tal van waterstofprojecten geïnitieerd die moeten bijdragen aan een groene economie. Veel van die projecten zijn consortia met daarin een of meer bedrijven en een of meer overheids- of semi-overheidspartijen. Dit soort samenwerkingen zijn waardevol omdat ze de benodigde expertise uit verschillende takken van sport samenbrengen. Op het gebied van intellectueel eigendom brengen ze echter wel vaak uitdagingen met zich mee. Want wat als er in zo’n project octrooieerbare uitvindingen worden gedaan?
Een voorbeeld: producent X maakt elektrolysers en zit samen met het Havenbedrijf van Amsterdam in een consortium dat waterstof wil produceren voor de energievoorziening van Amsterdam. Tijdens dit project ontwikkelt het consortium een manier om een elektrolyser te koppelen aan het gasnet. X vraagt en krijgt octrooi op deze uitvinding. Het havenbedrijf is daar minder in 
geïnteresseerd en de overheid legt vrijwel nooit intellectueel eigendom vast én wil succesvolle bedrijven. Dat betekent echter dat Amsterdam de komende 20 jaar vastzit aan X als partij voor de elektrolyse. En niet alleen Amsterdam; Rotterdam en de rest van Nederland ook. X heeft namelijk een octrooi dat voor heel Nederland geldt, en is dus ineens monopoliehouder met behulp van belastinggeld vanuit het Havenbedrijf Amsterdam.
Het onzorgvuldig omgaan met intellectueel eigendomsrecht kan dus grote volgen hebben. Dat kan leiden tot botsende belangen die de samenwerking in een consortium tegengaan. Gelukkig zijn er manieren om dit soort frictie weg te nemen.
- Maak in een vroeg stadium afspraken over Intellectueel eigendom
Nog voordat u samen plannen uitwerkt of producten ontwikkelt, is het goed om af te spreken wat u doet met het intellectueel eigendom dat eventueel uit die plannen voortkomt. Wilt u dat überhaupt vastleggen of niet? En als u dat wilt doen, wie wordt of worden de octrooihouder(s)? En in welke vorm en aan wie zal die licenties leveren?
Hoe meer van dit soort zaken u vroegtijdig vastlegt, hoe rustiger het ontwikkelproces. Weet ook, dat als u besluit om het intellectueel eigendom niet collectief vast te leggen, de commerciële partijen in een consortium waarschijnlijk direct zelfstandig aan de slag gaan met een octrooiaanvraag.
- Kader de technische omvang van de vinding goed af
Veel ondernemers en overheden die zich bezighouden met waterstof zitten in meerdere van dit soort consortia. Het is dus zaak dat u samen heel duidelijk afspreekt wat er binnen deze samenwerking wel en niet wordt beschermd en hoe dat zich verhoudt tot de andere projecten van de partners. Als iedereen duidelijk weet welke technieken binnen het intellectueel eigendom van dit consortium vallen, voorkomt u dat uw collega’s onbedoeld inbreuk maken vanuit een ander consortium. Dit kan in een zogeheten Joint Development Agreement (JDA).
- Overweeg FRAND-licentie
Tot slot is er nog een morele vraag. Zo lang er overheden of semioverheden in uw samenwerking zitten, zit daar feitelijk publiek geld in. Moeten we fabrikant X wel zo’n grote machtspositie geven met het publieke geld van het Havenbedrijf? Net als bij coronavaccins is er een spanningsveld: enerzijds leidt de samenwerking tot werkgelegenheid en duurzame ontwikkeling, anderzijds bezorgen de belastingbetalende burgers private ondernemingen onnodig een machtige positie. In zo’n spagaat kan een FRAND-licentie uitkomst bieden.
Volgens dit principe, dat ook in de telecomwereld wordt gebruikt, verplicht de overheid een commerciële partij om licenties uit te geven als bepaalde concurrenten daarom vragen. Het consortium bedenkt een hulpmiddel voor elektrolyse, fabrikant X krijgt het octrooi, maar al diens concurrenten kunnen daar een betaalbare licentie op krijgen. Dit alles volgens het principe Fair, Reasonable And Non Discriminatory. Het is dan redelijk om deze afspraak te beperken tot Nederland, omdat het om Nederlands belastinggeld gaat. Dan kan fabrikant X in het buitenland haar monopolie op de uitvinding alsnog te gelde maken. Aangezien buitenlandse belastingbetalers niet hebben bijgedragen aan de ontwikkeling is het redelijk dat zij wel het volle pond betalen. Die winst vloeit terug naar X, wat weer goed is voor de BV Nederland.
Spanningen wegnemen
Een samenwerking brengt altijd spanningen met zich mee, maar in het geval 
van intellectueel eigendomsrecht kunt u een deel van die spanningen vroegtijdig wegnemen en sturen. Betrek daar vooral ook een octrooigemachtigde bij, die u bij alle drie deze tips kan adviseren en helpen.
Zo zorgt u er samen voor dat mooie en belangrijke initiatieven niet ten onder gaan aan onnodige frictie over intellectueel eigendom.
Walter Hart & Anne de Blécourt werken voor octrooibureau EP&C en schrijven voor waterstof Magazine regelmatig blogs over een combinatie van waterstof en octrooirecht.
www.epc.nl / Juni 2021