Nederland: primeur, bouwplaats in Bergen op Zoom draait op 100% groene waterstof
Een duurzame grondboring onder een spoorlijn over een afstand van meer dan 700 meter. Begin januari was dit de realiteit op een bouwplaats van TenneT in Bergen op Zoom. De netbeheerder vroeg aannemer A.Hak deze klus emissievrij uit te voeren. De aanloop ging met horten en stoten, maar uiteindelijk was het een groot succes. “Dit is absoluut pionieren.”
Het is stil op de bouwplaats als Waterstof Magazine een kijkje komt nemen. Er is geen gedender te horen van dieselmotoren achter het elektriciteitsstation van Tennet aan de zuidkant van Bergen op Zoom. Hier wordt belangrijke infrastructuur aangelegd in de onmiddellijke nabijheid van verschillende Natura2000-gebieden. Maar hier gelden ook zeer strenge stikstofregels. Aannemer A.Hak lost dat creatief op.
De blikvanger van deze emissievrije bouwplaats is de splinternieuwe 80 ton zware elektrische grondboormachine van Hak (foto). Het apparaat werkt zeer stil op een accu die ruim honderd meter verderop in het maisland staat. De accu wordt permanent gevoed door drie waterstofaggregaten die op hun beurt weer gevoed worden
met groene waterstof. Naast de aggregaten staan drie waterstofcontainers van Kuster H2 Energy. Hier worden emissievrije grenzen verlegd, niet eerder is waterstof op zo’n grote schaal ingezet om de bouwplaats van emissievrije stroom te voorzien.
“Aggregaten op waterstof zijn geen onbekende techniek”, zegt projectleider Ruud Meuwissen van TenneT. “De boorinstallatie plus alle randapparatuur op deze specifieke locatie vereisen echter enorm veel vermogen, en we moeten schommelingen kunnen opvangen. Daarom staan hier drie waterstofaggregaten naast elkaar. Die voeden een accu die de gevraagde energie kan leveren, inclusief de pieken. Voor netbeheerder TenneT is deze bouwplaats een belangrijke leerplek.”
In twee weken tijd wordt ruim 600 kilo groene waterstof verbruikt. En groene waterstof is voorlopig schaars. “Schoon en emissieloos bouwen is geen nobel streven meer, maar bittere noodzaak. Zonder innovaties als deze had die 150 kV-verbinding niet voltooid kunnen worden”, zegt Guus Scheeren, bedrijfsleider boringen bij A.Hak. “We zaten in een impasse. Deze oplossing is zeker duurder dan een traditionele uitvoering, maar daar zijn met TenneT als opdrachtgever goede afspraken over gemaakt. Nu kunnen we de klus 
emissievrij afmaken. Voor het uitstoten van emissies kregen we absoluut geen vergunning. De hoeveelheid energie die A.Hak nodig heeft om dit project succesvol af te ronden is niet aan te voeren met batterij-containers. En dat zou ook nog eens heel veel extra vrachtbewegingen betekenen.”
Aggregatenleverancier Genpower heeft de waterstofaggregaten geleverd en een stroomplan gemaakt. “Wij zien de belangstelling voor emissievrij snel groeien”, zegt Marcel Kwakkel van Genpower. “Iedereen worstelt met de vraag wat de technologie van de toekomst wordt. Er is veel animo voor aggregaten op waterstof, vooral omdat ze geen emissies uitstoten. Je hebt geen CO2, geen stikstof en geen fijnstof.” Ook de vermogens van de aggregaten worden de komende jaren nog flink opgeschaald. Kwakkel: “Dieselaggregaten kun je in alle soorten en maten krijgen, tot vermogens van 1 megawatt en zelfs meer. Dat komt er voor waterstofaggregaten ook aan. Vermogens van 100 tot 200 kilowatt zijn nu verkrijgbaar. Wij hebben er inmiddels meerdere van op voorraad. EODev, de fabrikant waar wij bij Genpower distributeur in Nederland van zijn, komt binnenkort met een waterstof aggregaat van 1,3 megawatt. Dan heb je een groot vermogen te pakken.”
Kuster H2 Energy uit het Gelderse Babberich heeft vroegtijdig geïnvesteerd in waterstofcontainers om bouwplaatsen en festivals van emissievrije energie te voorzien. “Twee jaar geleden zagen we een 
ontwikkeling op ons afkomen die we niet konden negeren”, zegt Jan Pieter de Wilde, commercieel directeur bij Kuster. “Wij leveren al decennia vloeibare energie in de vorm van diesel op bouwlocaties en festivals. De distributie doen we met eigen tankauto’s. Met onze nieuwe eigen waterstofcontainers kunnen we nu ook grote hoeveelheden waterstof in één vrachtbeweging leveren. Dit scheelt enorm in de transportkosten en veroorzaakt minder uitstoot.”
Kuster H2 Energy ziet dat bij de bouwbedrijven inmiddels de eerste zware bouwmachines worden voorzien van batterijen. Deze kunnen gewoon worden opgeladen aan een stroomaggregaat op waterstof. Dan wordt het een stuk stiller en rustiger op de bouwplaats. Een enorme hoeveelheid vrachtbewegingen met batterijcontainers behoort dan tot het verleden.
“Onze aggregaten op waterstof worden inmiddels seriematig geproduceerd en zorgen voor een solide en betrouwbare stroomvoorziening”, zegt Marcel Kwakkel. “In Nederland hebben we inmiddels meerdere 100kVA grote aggregaten op voorraad staan die direct kunnen worden ingezet. Desgewenst kunnen we ze net als in Bergen op Zoom schakelen, als er behoefte is aan grote vermogens.”
Waterstofleverancier Kuster heeft inmiddels overeenkomsten getekend met verschillende productielocaties van groene waterstof in Nederland. De containers met waterstof zijn per direct beschikbaar. “Daarbij hanteren we scherpe prijzen”, zegt De Wilde. “Wij willen dat de waterstofmarkt zich snel ontwikkeld en realiseren ons tegelijkertijd dat het zeker niet zo goedkoop gaat worden dan met 
fossiele brandstoffen. Door de waterstofketen zo efficiënt mogelijk in te richten kunnen de prijzen omlaag en gaat de waterstofmarkt zich sneller ontwikkelen.”
Waterstof is niet nieuw voor het energiebedrijf uit de Achterhoek. Kuster heeft inmiddels ruime ervaring opgedaan met het grote waterstoftankstation in Doetinchem, dat in de toekomst met de eigen waterstofcontainers wordt bevoorraad. De 20-voets waterstofcontainers van Kuster kunnen gevuld worden tot 381 bar en hebben dan een inhoud van bijna 500 kilo H2.
Er zijn inmiddels vier containers beschikbaar die met groene waterstof van brandstofcel-kwaliteit gevuld kunnen worden.
Lees ook: wat-is-beter-vloeibare-waterstof-of-gecomprimeerde-waterstof